×
Ապրիլին Երեւանում բացվել է «Երեմյան Փրոջեքթս» ընկերության «Խոհարարական արվեստի եւ հյուրընկալության» ակադեմիան: GastroVino-ն հնարավորություն է ունեցել ներկա լինել ակադեմիայի դասերից մի քանիսին եւ մի քանի հոդվածով կպատմի դրանց մասին:
Տարօրինակ խաղը
«Խոհարարական արվեստի եւ հյուրընկալության» ակադեմիայի ամենամեծ դասասենյակներից մեկում ապագա խոհարարներին սովորեցնում են փակ աչքերով ճանաչել համերը։
Սեղանին դրված են վարունգ, կիվի, դդմիկ, սոխ, սխտոր, լոլիկ, բողկ, կիտրոն, խնձոր։ Սեղանի կողքին կանգնած է չորս մարդ։ Մեկի ձեռքին գրիչ ու թուղթ է, մյուսն ինչ-որ բաներ է շարունակ հուշում, երրորդի ձեռքին գդալ է, իսկ չորրորդը բավականին տարօրինակ տեսքով է՝ փակ են աչքերը, ականջներն ու քիթը։
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Մարդն, ում ձեռքին գրիչ ու թուղթ է, ամեն անգամ նշումներ է անում, երբ գդալով «զինված» մարդը մոտենում է փակ աչքերով-քթով-ականջներով մարդուն, ուտելիք տալիս ու սպասում նրա արձագանքին։
Իսկ արձագանքը մեկ բառով է՝ պարզապես հնչում է մթերքի անունը։
Անսովոր այս «խաղը» մեկ նպատակ ունի՝ պարզել, թե ապագա խոհարարներից ում համային ընկալիչն ինչքան է զարգացած։
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Թեստի արդյունքները
Եվ այսպես, առանց տեսողության, լսողության եւ հոտառության սնունդը փորձելիս՝
- դդմիկը շփոթեցին սնկի, լոլիկի, կամ դդումի հետ։
- սոխը շփոթեցին գետնախնձորի, կաղամբի կամ պղպեղի հետ։
- լոլիկը շփոթեցին դդմիկի կամ կիվիի հետ,
- վարունգը՝ կարտոֆիլի կամ խնձորի հետ,
- բոխկը՝ գազարի հետ։
Սխտորի ու կիտրոնի համը ճանաչեցին բոլորը։
Խաղի մասնակիցներին համը տարբերակել խանգարում էր ոչ միայն այն, որ չէին կարող զգալ սննդի հոտը կամ տեսնել այն, այլեւ համտեսվող մթերքի կտորների ձեւը։ Օրինակ, մատուցված դդմիկն ուներ սնկի ձեւ, ինչը համը չտարբերակելու եւս մեկ պատճառ էր։
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Ընկալիչները
Արտաքին ընկալիչները կամ էքստերո-ռեցեպտորները, տեղադրված են մաշկում եւ ընկալում են արտաքին միջավայրի տարբեր բնույթի գրգիռները։ Դրանք լինում են տեսողական, լսողական, անդաստակային, հոտառական, համի, շոշափելիքի։
Ընկալիչներով գրգիռների ընկալումը կատարվում է բջջի թաղանթի ձգման, մեխանիկական ալիքների ազդեցության, ճնշման, լարվածության փոփոխման եւ տարբեր այլ փոփոխությունների արդյունքում։
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Եվ ահա այս ընկալիչներից՝ համի համար պատասխանատուն, բավականին տարբերվում է։ Այն դժվարանում է ընկալել գրգիռը, երբ մյուս ընկալիչները չեն ստանում ազդակներ։
Սա ապացուցվեց վերը հիշատակված խաղի միջոցով․բավական էր մասնակիցը զրկվեր տեսողությունից, լսողությունից, հոտառությունից, եւ համը զգալու-ճանաչելու գործառույթն ամբողջովին խանգարվում էր։
Հիմնական համերը
Մինչեւ 2004 թվականը առանձնացնում էինք համի չորս տեսակ՝ թթու, քաղցր, աղի եւ դառը։ Սակայն իսկական ցունամիի էր նման հինգերորդ համի՝ ումամիի բացահայտումը։ Այն դարձավ խթանիչ խոհարարների անսպառ երեւակայության համար։
Ումամին հայտնաբերեց Տոկիոյի Իմպերիալ համալսարանի պրոֆեսորներից մեկը, իսկ ավելի ուշ Կալիֆոռնիայի համալսարանի կենսաբանները հայտարարեցին, որ ճապոնացին ճիշտ է, կա եւս մեկ համ, որը ճանաչելու եւ զգալու համար մարդկանց եւ կենդանիների օրգանիզմն ունի առանձին ընկալիչ։
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Ամինաթթուների դասին պատկանող գլյուտամինային թթուն՝ ումամին, ինչը ճապոներենից թարգմանաբար նշանակում է «համով», շուտով նաեւ համեմունքի տեսքով հայտնվեց շուկաներում։
Հասկանալու համար, թե ինչ համ ունի ումամին, բավական է ուտել լոլիկ եւ զգալ այն նստվածքային համը, որ մնում է ուտելուց հետո։ Գլյուտամինային թթու է պարունակում նաեւ եգիպտացորենը եւ կանաչ ոլոռը, սոխը, կաղամբը, կանաչ ծնեբեկը, սպանախը, սունկը, խոզի միսը։
Լուսին Մկրտչյան
Լուսանկարները՝ Էմին Արիստակեսյանի
Կարծիքներ
Հարգելի այցելուներ, այստեղ դուք կարող եք տեղադրել ձեր կարծիքը տվյալ նյութի վերաբերյալ` օգտագործելուվ Facebook-ի ձեր account-ը: Խնդրում ենք լինել կոռեկտ եւ հետեւել մեր պարզ կանոներին. արգելվում է տեղադրել թեմային չվերաբերող մեկնաբանություններ, գովազդային նյութեր, վիրավորանքներ եւ հայհոյանքներ: Խմբագրությունն իրավունք է վերապահում ջնջել մեկնաբանությունները` նշված կանոնները խախտելու դեպքում: