×
Սպենդիարյան-Թումանյան փողոցների խաչմերուկում՝ Մաշտոց 37 հասցեում, «Մուհու Հաց» անունով Էստոնիայի փոքրիկ «դեսպանություն» է բացվել, որտեղ դիվանագիտական կապեր ստեղծողը տարեկանի հացն է: Տարեկանի ալյուրից պատրաստվող հացն Էստոնիայից Հայաստան է բերել Փիրուզան, ով ժամանակին հայկական խոհանոցի ավանդական համերը տարածել է Էստոնիայում:
Այժմ Փիրուզան Հայաստանում ոչ միայն էստոնական հաց է վաճառում, այլեւ վարպետության դասերի միջոցով կիսվում դրա պատրաստման նրբություններով:
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Փիրուզա Հարությունյանը GastroVino-ի հետ զրույցում պատմել է էստոնական ավանդական սեւ հացի մշակույթը Երեւան բերելու եւ Muhu Հացը հիմնադրելու մասին:
Տալինի Sevan ռեստորանը
Էստոնիա տեղափոխվեցինք, երբ 7 տարեկան էի, այսպես ասած` «մութ ու ցուրտ» տարիներին: Ապրում էինք Տարտու քաղաքում: Ճիշտ է, այնտեղ ապրելը ծնողներիս համար ժամանակավոր որոշում էր, բայց ինչպես ասում են՝ ոչինչ այդքան կայուն չէ, որքան ժամանակավոր որոշումները: Տարտուում դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվեցի Տալինի տեխնիկական համալսարանի տնտեսագիտական բաժին:
Երկրորդ կուրսում էի սովորում, երբ առաջարկ ստացա ռեստորան աշխատեցնելու: Հորս ընկերները գազալցակայան ունեին, որն առանձին ռեստորանային տարածք ուներ, բայց իրենց հետաքրքիր չէր, ինձ ասացին՝ կարո՞ղ է ուզենաս ռեստորան բացել:
Փիրուզա Հարությունյանը | Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
19 տարեկանում բոլորս մի քիչ մաքսիմալիստ ենք, ինձ ռեստորան բացելը հեշտ բան էր թվում: Երբ որոշեցի սկսել ռեստորանի գործը, երկու օրից տարածքի սեփականատերերը զանգեցին եւ ասացին՝ ձեր կողմից ո՞վ է գալու գույքագրում անելու, ասեցի՝ ես ու սկսեցի Google-ում փնտրել՝ ընդհանրապես ինչ է նշանակում գույքագրում: Այդպես, 15 տարի առաջ բացեցի Sevan ռեստորանը: Հիմա այն Տալինի կենտրոնում է, բայց սկզբում քաղաքից դուրս էր, ջրվեժի մոտ, ու ջրին մոտ լինելն էլ առիթ դարձավ, որ որոշեցի այն Sevan անվանել:
Առաջին երեք տարին եւ սովորում էի համալսարանում, եւ սովորածս կիրառում էի ռեստորանային բիզնեսում: Սկզբում ռեստորանի բոլոր գործերով ինքս էի զբաղվում՝ խոհանոցից սկսած, բայց երբ ընտանիքս Տարտուից տեղափոխվեց Տալին, այդ ժամանակ ռեստորանը հանձնեցի մորս եւ գնացի Շվեդիա սովորելու: Այդ պահից ռեստորանի ամենօրյա աշխատանքի մեջ ակտիվ մասնակցություն չունեմ, մայրս է ամեն ինչ անում:
Փիրուզա Հարությունյանը՝ մայրիկի հետ | Լուսանկարը՝ անձնական արխիվ
Հայաստանից դուրս հայկական խոհանոցը շատ հաճախ այդքան էլ ճիշտ չեն ճանաչում, ասոցացնում են խորոված-քաբաբի հետ: Sevan-ի մենյուում ներառել ենք նաեւ ղափաման, հարիսան, խաշլաման, անգամ խաշի օրեր ենք ունենում, որոնցով ավելի շատ հայկական խոհանոցային մշակույթին ծանոթացնելու նպատակ ունենք:
«Ճամպրուկիս կեսը հաց էր լինում»
Առաջին ռեստորանն իմ համար նախասիրության պես է եղել, հիմնական աշխատանքս տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում է, ՏՏ-ում բիզնեսի զարգացման մասնագետ եմ: Իսկ Sevan-ն ինձ համար եղել է զուգահեռ սիրելի զբաղմունք, որը ոչ թե պարզապես գումար աշխատելու համար է, այլ՝ սոցիալ-մշակութային բիզնես:
Փիրուզա Հարությունյանը | Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
2020 թվականին՝ Արցախի պատերազմի ժամանակ, որոշեցի դուրս գալ այն ընկերությունից, որտեղ հիմնական աշխատանքս էր, վաճառեցի մասնաբաժինս եւ սկսեցի ավելի շատ հայկական ընկերությունների հետ աշխատել: Հասկացա նաեւ, որ ավելի շատ ուզում եմ Հայաստանում լինել, բայց ոչ հյուրի կարգավիճակում, ուզում էի այստեղ ինձ զգալ տանը, քանի որ գալ հյուրանոցում ապրել եւ գնալով երբեք չես իմանա Հայաստանի իրական կյանքի մասին:
Հասկացա, որ պետք է այստեղ ինչ-որ բան ստեղծեմ, որը իմը կլինի, որի միջոցով էլ իրական կապը կունենամ Հայաստանի հետ: Որոշեցի հիմա էլ էստոնական համը բերել Հայաստան, իսկ դա ամենալավը կներկայացներ տարեկանի ալյուրից պատրաստվող սեւ հացը: Ինչպես հայերս ենք սիրում մեր լավաշն ու մատնաքաշը, այնպես էլ էստոնացիներն էլ սիրում են իրենց տարեկանի հացը:
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Փոքր ժամանակ, երբ ամառները գալիս էի Հայաստան, հայրս միշտ սեւ հաց էր ուղարկում պապիկիս համար: Հետո ավանդույթ կարծես դարձած լիներ, Տալինում առնում էի Մուհու հացը եւ հետս բերում Հայաստան՝ ընկերներիս, բարեկամներիս համար, ճամպրուկիս կեսը հաց էր լինում:
Տարեկանի հացը
Էստոնիայում սերունդներն իրար են փոխանցել տարեկանի տնական հաց թխելու ավանդույթը: Ավելի քան հազար տարի տարեկանը մշակվել է Էստոնիայում եւ ավանդական գյուղատնտեսության կարեւոր մաս կազմել: Դեռ միջնադարում այս երկիրը համարվում էր տարեկանի խոշոր արտահանող Եվրոպայում: Մեր օրերում տարեկանի հացը դարձել է էստոնական մշակույթի եւ ինքնության խորհրդանիշ:
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Կա եւս մեկ կարեւոր պատճառ, թե ինչու են էստոնացիները նախընտրում սեւ հաց ու պահպանում այն թխելու ավանդույթը։ Տարեկանի ալյուրից պատրաստված հացը շատ ավելի սննդարար է եւ երկարատեւ կուշտ լինելու զգացում է ապահովում, քան սովորական սպիտակ եւ ցորենի ալյուրից պատրաստված հացերը։ Հենց այս նույն տնական, էստոնական տարեկանի հացը թխում ենք Muhu Հացում՝ Էստոնիայից բերված տարեկանի երեք տեսակի էկո ալյուրով։
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Էստոնիայում սեւ հացի շատ-շատ տարբերակներ կան, ես ընտրել եմ ամենասիրվածը՝ Էստոնիայի մեծությամբ երրորդ կղզու՝ Մուհուի հացը: Muhu Leib բրենդն այնտեղ է ստեղծվել, մոտավորապես 10 տարի առաջ: Բրենդի հեղինակ ընտանիքը սկսել է հաց թխել, որը շատ արագ տարածվել է Մուհուում, հետո՝ ողջ երկրում: Հիմա Էստոնիայում Muhu Leib-ի մոտ 10 բեյքրի կա, իսկ երկրից դուրս՝ սա առաջինն է:
Muhu Leib-ի հիմնադիր Մարտին Սեպինգը Երեւանում Muhu Հաց բացելու գաղափարս խենթություն համարեց, բայց համաձայնեց համագործակցել եւ օգնել ինձ:
Արուսիկ Մելքոնյանը | Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Muhu Հաց-ի հիմնադրման օրվանից ինձ է միացել գործընկերս՝ Արուսյակ Մելքոնյանը: Առանց նրա ես դժվար կարողանայի ամբողջ գործը գլուխ բերել:
Հացի չորս տեսակ
Muhu-ում հացի չորս տեսակ ունենք, որոնք բոլորը տարեկանի ալյուրից են պատրաստվում եւ թթխմորով: Ալյուրի տեսակներից մեկն ել օգտագործում ենք թթխմորն աճեցնելու համար՝ 12 ժամը մեկ՝ +23 ջերմաստիճանում:
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Հացի տեսակներից մեկը երեք տեսակի սերմով է պատրաստվում՝ կանեփ, կտավատ, արեւածաղիկ, մյուսը՝ պնդուկով: Ունենք նաեւ հացհամեմով (չամանով) տարբերակը, որն ամենադիետիկն է համարվում: Այն պատրաստելուց մեկ օր առաջ հացհամեմը նախապես թրջում ենք, հետո նոր օգտագործում:
Չորրորդն «առանց ոչ մի բանի» տարբերակն է, որը մշակված է հենց մեր շուկայի համար: Մարդկանց երբ ներկայացնում ենք սերմերով հացերի տարբերակները՝ միշտ հարցնում են՝ իսկ առանց ոչ մի բանի հաց չունե՞ք:
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Մուհու հացը երկար կյանք ունի, այն մոտ երկու շաբաթ կարելի է պահել սառնարանում: Մենք հաց ուտող ժողովուրդ ենք եւ եթե 2-3 օրվա մեջ ուտելու ենք, ես խորհուրդ եմ տալիս այն չպահել սառնարանում, ուղղակի իր թղթե տոպրակում փակ պահել, որպեսզի շատ չչորանա: Քանի որ այս հացը թթխմորով է, խմորիչ չի պարունակում, եթե այն չդրվի սպիտակ խմորիչով հացի կողքը, նրա հետ ոչինչ չի լինի:
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Փորձում ենք տարեկանի ալյուրով նաեւ լավաշ թխել, Էստոնիայում դրա փորձն արդեն կա, իհարկե, իրենք իրենց տեխնոլոգիայով են անում, հիմա մենք կկարողանա՞նք ստանալ թոնրի լավաշ, թե՞ չէ, կհասկանանք փորձարկումների փուլից հետո: Ինձ համար դա կլինի երկու մշակույթի միքսը:
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Muhu Հացը փռի հատվածից բացի՝ նաեւ փոքրիկ սրճարանային մաս ունի, որտեղ հաճախորդները կարող են նստել, մեկ գավաթ սուրճ եւ սեւ հաղարջով ու շոկոլադով տարեկանի ալյուրից պատվաստվող մաֆիններ համտեսել:
Էստոնացի եւ հայ հաճախորդները
Հայերիս համար սովորական է, երբ որևէ օտար երկրում հայկական ռեստորան ենք գտնում, բայց էստոնացիների համար անսպասելի է, երբ Երեւանում էստոնական շունչ են գտնում: Էստոնիայից եկողներն անպայման այցելում է մեզ, ասում են՝ «կարծես Էստոնիայի դեսպանություն լինեք»:
Փիրուզա Հարությունյանը | Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Եվրամիության էստոնացի աշխատակցին ասել էին, որ Երեւանում էստոնական հաց կա ու երբ առաջին անգամ եկավ մեզ մոտ, ասաց՝ մտածում էի, որ կմտնեմ ինչ-որ խանութ, որի մի դարակի վրա ուղղակի մի քանի հատ էստոնական հաց կլինի:
Հիմա էստոնական ցանկացած պատվիրակություն, որը լինում է այստեղ, անպայման գալիս է մեզ մոտ: Վերջերս Կենսաբանության օլիմպիադայի Էստոնիայի թիմն ու Էստոնիայի ֆուտբոլի հավաքականն էր այստեղ: Ընդհանրապես, մշակութային առումով շատ մեծ բավականություն եմ ստացել, քան սպասում էի, որ կբերի Muhu Հացը:
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Հացի գործը շատ բարի գործ է, այն միշտ բերում է նոր ծանոթություններ լավ մարդկանց հետ: Հայաստանում շատ հոգատար եւ աջակցող ընկերներ ունեմ, որոնց շնորհիվ Muhu Հացը հայտնի է դարձել նաեւ հայ սպառողների մոտ: Նախ իրենք են գնում, կիսվում են իրենց ծանոթների, ընկերների հետ:
Մեզ մոտ եկած յուրաքանչյուր հաճախորդի հետ կիսվում ենք ալյուրի լիցենզիաներով, հնարավորություն ենք տալիս մինչեւ հաճախորդ դառնալը մանրակրկիտ ուսումնասիրել ալյուրի ծագումը: Արդեն ունենք հիմնական հաճախորդներ, որոնք շաբաթը երկու հացի պատվեր են անում, ունենք մոտակայքում ապրող հաճախորդներ, որոնք ամեն օր կես հաց են առնում, մենք նաեւ այդ հնարավորությունն ենք տալիս՝ կես հաց գնելու:
Լուսանկարը՝ Մեդիամաքս
Մեկ հացի արժեքը 2000 դրամ է: Շատերն են գրում, որ գինը թանկ է, ու հիմնականում ծաղրելով են գրում: Արուսիկը սկզբում շատ էր նեղվում, ես, քանի որ ռեստորան աշխատեցնելու փորձ ունեմ, սովոր եմ այդպիսի մեկնաբանությունների, արձագանքների, բայց չեմ նեղանում կամ ջղայնանում: Հասկանում եմ մարդկանց նման արձագանքը, բայց նաեւ տեսնում եմ, որ հաճախ ոչ թե հենց գինն է խնդիրը, այլ մտածելակերպը: Կարող ենք նույն գնի լիմոնադ առնել երեխաների համար, որտեղ, օրինակ, 200 գրամ շաքար կա, բաց հացին 200 դրամից ավելի դժվարությամբ ենք տալիս, չնայած, որ հացն է ամենակարեւորը:
Հացի գինը կազմվում է տարեկանի ալյուրի որակից, հացի քաշից՝ մոտ 870 գրամ, ինչպես նաեւ ալյուրը Հայաստան հասցնելու ծախսերից: Ալյուրը հիմա 50%-ով թանկացել է, բայց հասկանում եմ, որ այստեղ գնի հետ կապված որեւէ փոփոխություն չեմ կարող անել:
Արփի Ջիլավյան
Լուսանկարները՝ Էմին Արիստակեսյանի
Կարծիքներ
Հարգելի այցելուներ, այստեղ դուք կարող եք տեղադրել ձեր կարծիքը տվյալ նյութի վերաբերյալ` օգտագործելուվ Facebook-ի ձեր account-ը: Խնդրում ենք լինել կոռեկտ եւ հետեւել մեր պարզ կանոներին. արգելվում է տեղադրել թեմային չվերաբերող մեկնաբանություններ, գովազդային նյութեր, վիրավորանքներ եւ հայհոյանքներ: Խմբագրությունն իրավունք է վերապահում ջնջել մեկնաբանությունները` նշված կանոնները խախտելու դեպքում: