«Մայրիկ» ռեստորանների ցանցի հիմնադիր Ալին Կամակյանը YouTube-ում սկսել է իր նոր խոհարարական հաղորդումը՝ Cook with Aline-ը: Անգլերենով եւ արաբերենով պատմում է մեր խոհանոցի ժառանգության մասին ու սովորեցնում պատրաստել։ Cook with Aline-ը ստեղծվել է Սփյուռքի խոհանոցի շուրջ․ Ալինն արմատներով Արեւմտյան Հայաստանից է, այժմ Բեյրութում է բնակվում։ 

150 հաղորդում է նկարվել, պրոֆեսիոնալ թիմ է աշխատել նախագծի վրա, 5 րոպեանոց կարճ տեսանյութերն Ալինի խոհանոցում են նկարահանվել` վեց տեսախցիկով։ Մեկ տարի տեւած նկարահանումներն այժմ ամբողջովին ավարտված են, հաղորդումները պարբերաբար կհրապարակվեն յութուբյան ալիքում։ Ալին Կամակյանի հետ զրուցել ենք իր նոր հաղորդման, հայկական խոհանոցն աշխարհին ճանաչելի դարձնելու իր ջանքերի եւ ուտեստների նկատմամբ մեծ սիրո մասին։ 

***

Ալին Կամակյանը կարիերան սկսել է 18 տարեկանից, աշխատել է ապահովագրական ոլորտում, տարիներ անց հիմնել է սեփական ընկերությունը, որը Լիբանանում բրոքերային ծառայություններ մատուցող լավագույն 10 ընկերությունների ցանկում է։ Ալինը, սակայն, երբեք չի մոռացել իր հայկական արմատներն ու խոհանոցը, նա 2003-ին Բեյրութում հիմնել է «Մայրիկ» ռեստորանը՝ որպես առաջին միջերկրական հայկական ռեստորան: Ռեստորան հիմնելը եւ հայկական ուտեստներն աշխարհին ներկայացնելն Ալին Կամակյանի հայրիկի երազանքն է եղել: Տարիներ անց «Մայրիկ» ռեստորան բացվել է նաեւ Դուբայում, Էր Ռիյադում եւ Մալդիվյան կղզիներում, իսկ 2018-ին «Մայրիկ»-ը եկել է նաեւ Երեւան։ Հայազգի գործարարը 2001-ին հեղինակել է նաեւ Armenian Cuisine խոհարարական գիրքը, որտեղ հավաքել է իր ուսումնասիրությունները հայկական ավանդական բաղադրատոմսերի մասին։ 

Արժեքը պահպանելով

Cook with Aline հաղորդումը հրապարակել ենք 2020-ի ապրիլից, չնայած ես ուզում էի ավելի ուշ սկսեինք, բայց երբ աշխարհում տարածվեց COVID-19-ը, հասկացա, որ հիմա է ճիշտ ժամանակը։

Cook with Aline-ից բացի Instagram-ում սկսել եմ նաեւ կարճ տեսանյութեր հրապարակել: Քանի որ հիմա բոլորը տանն են, որոշել եմ իմ ամենօրյա ճաշերը նկարել ու կիսվել, այս դեպքում մեծ պատրաստություն չեմ տեսնում, հեռախոսով եմ նկարում, տարբեր ուտեստներ են, մինչդեռ Cook with Aline-ը միայն հայկական է։ 

6

Ալին Կամակյանը | Լուսանկարը՝ Cook with Aline

Համացանցում շատ չեն հայկական խոհանոցի մասին պատմող նման հաղորդումները. մի քանի անձ կամ ընտանիքներ են, որոնք ոչ բարձր որակի տեսանյութեր են նկարում։ Ես ցանկանում էի շատ ավելի բարձր մակարդակի պատմել մեր խոհանոցի մասին․ վեցը տեսախցիկով ենք նկարել հաղորդումը, ձայնի որակն էլ շատ մաքուր է։ Աշխատել եմ պրոֆեսիոնալ ֆիլմեր նկարող թիմի հետ, բավականին մեծ գումար եմ ծախսել այս նախագծի վրա, որովհետեւ ուզում էի հայկական խոհանոցի արժեքը բարձր որակով ցույց տալ։ Ինձ համար խոհանոցը մշակույթ է, այն մեր պատմությունն է, մեր ինքնությունը: Եթե մենք մեր մշակույթն ուզում ենք ցույց տալ աշխարհին, պետք է ամենաբարձր ձեւով անենք։

Իմ պարտականությունն եմ համարում հայկական խոհանոցը «աշխարհային» դարձնելը, նպատակս սկսել եմ իրականացնել 2003-ից, երբ Լիբանանում հիմնեցի առաջին «Մայրիկ» ռեստորանը։ Այդ ժամանակ հայկական խոհանոցի մասին քչերը գիտեին, 17 տարիների ընթացքում ինձ հաջողվեց այն տարածել գրեթե բոլոր արաբական երկրներում։ Հիմա էլ նույնը շարունակում եմ տեսանյութերի միջոցով, որ ավելի մեծ տարածում ունենա մեր խոհանոցը։ 

Շաբաթ-կիրակիների հաշվին

50 տեսանյութ արաբերեն ենք նկարել, 100-ը՝ անգլերեն։ Շատ հոգնեցուցիչ գործընթաց էր, տեսախցիկներ վարձակալելը շատ թանկ է, ուստի օրական 8-10 հաղորդում էինք նկարում. գրեթե ամեն շաբաթ-կիրակի սրանով էինք զբաղված։ 

6

Ալին Կամակյանը | Լուսանկարը՝ Cook with Aline

Տեսանյութերը կարճ են. ուսումնասիրություն արեցինք ու հասկացանք, որ մարդիկ ամենաշատը հինգ րոպե են նայում։ Որպեսզի հետեւողներին չկորցնենք, իմ բոլոր բաղադրատոմսերը 3-5 րոպե ենք սարքել։ Դեռ գովազդ չենք սկսել, բայց հայկական խոհանոցի համար հիմա բավականին շատ դիտումներ ունենք։ Շատերն են արդեն ինձ գրում, հարցնում, թե ինչ նորություններ են սպասվում, ինչ կուզեն, որ եփեմ։

Սա մեծ ներդրում է, որից ես գումար չեմ աշխատում, բայց պատրաստ եմ համագործակցել այն մարդկանց ու կազմակերպությունների հետ, որոնք նույն նպատակն ունեն՝ ճանաչելի դարձնել հայկական խոհանոցը։

Արեւմտյան vs Արեւելյան

Այս խոհանոցում ինչ եփում եմ՝ միջերկրական հայկական խոհանոցից է, ինչ ուտեստներով մեծացել եմ, դրանք էլ պատրաստում եմ, Հայաստանի խոհանոցին շատ լավ ծանոթ չեմ, չնայած Երեւանի «Մայրիկ»-ից շատ բան սովորեցի։ 

Այս երկու խոհանոցներն իրարից շատ-շատ են տարբերվում, անգամ նույն ճաշերը տարբեր ձեւ են եփվում: Հայաստանի խոհանոցի վրա կովկասյան, ռուսական ազդեցություն կա։ Օրինակ, Արեւմտյան Հայաստանի խոհանոցի խորովածը պետք է փափուկ մսից լինի՝ առանց ոսկորի փոքր կտորներ։ Հայաստանյան խոհանոցում տարբերություն չեն դնում, հիմնականում մսի մի կեսը բաժանում են տոլմայի համար, մյուս կեսը՝ խորովածի, որն ավելի ոսկորոտ է, ավելի յուղոտ ու մեծ կտորներով։

Նույնիսկ տոլման է տարբեր, մերը շատ բարակ է, պստիկ. մեր հատվածում ուտեստները պետք է «անուշիկ» լինեն՝ փոքր ու նուրբ։ Երբ ես Հայաստանում «Մայրիկ» ռեստորանը բացեցի, մարդիկ ասում էին՝ այս ինչ փոքրիկ ճաշեր են։ Բայց չէ՞ որ որքան պստիկ ու նուրբ է ուտեստը, այդքան ավելի դժվար է պատրաստելը. այն ավելի շատ սեր եւ ուշադրություն է պահանջում։ Մենք նաեւ Միջերկրական ծովից ծովամթերքներ ունենք հայկական ճաշերի մեջ, որը Հայաստանում չկա։ 

6

Ալին Կամակյանը | Լուսանկարը՝ Cook with Aline

Ամենակարեւոր տարբերությունը ձիթապտղի ձեթն է, այն շատ ավելի թեթեւ ու օգտակար է, մենք դա յուղի եւ կարագի փոխարեն ենք շատ օգտագործում, մինչդեռ Հայաստանում հիմնականում կարագ են օգտագործում։ Ունենք նաեւ «Բիբարի ջուր», ամեն ընտանիք իր համար պատրաստում եւ օգտագործում է ճաշերի ու աղցանների մեջ, դրա համար էլ մեր կերակուրները միշտ կարմիր են։ Հատուկ բարակ կեղեւով բիբարի տեսակ ունենք, Հայաստանում դրանից չեք ցանում, մենք սեպտեմբերին ենք այն եփում ու ամբողջ տարին լոլիկի ջրի նման օգտագործում։ Այս երկուսը Սփյուռքի խոհանոցում շատ մեծ դեր են խաղում։

Միեւնույն է՝ հայկական է

Հայաստանի խոհանոցից շատ եմ հավանում Լոռի պանիրը. մեր խոհանոցում պանիրներ ունենք, բայց Հայաստանի տեսականին ավելի մեծ է։ Սիրում եմ նաեւ ռեժանը, որը չունենք մեզ մոտ։ Ի տարբերություն Հայաստանի՝ մենք քիչ ենք օգտագործում մանուշակագույն ռեհան եւ ուրց։ Մեր խոհանոցում շատ ենք օգտագործում կիտրոն, դուք կիտրոն Վրաստանից եք ձեռք բերում, որն ավելի նարնջագույն է, իսկ մերը դեղին է ու քիչ թթվաշություն ունի, դրա համար երբ «Մայրիկ»-ում կիտրոն եմ օգտագործում, մարդիկ կարծում են՝ թթվաշ են ճաշերը։ 

Բայց սա ամբողջությամբ հայկական խոհանոց է. ես չեմ սիրում բաժանել։ Այսօր Ֆրանսիան ունի հարավային եւ հյուսիսային խոհանոցների բաժանում, տարբեր ճաշեր են, բայց ֆրանսիական են։ Նույնն էլ մեր դեպքում է, սփյուռքահայկական եւ հայկական խոհանոցների տարբերությունները հարստություն են. որքան ավելի շատ տեսակներ, համեմունքներ ունենաս, այդքան հարուստ ես։ 

Սուջուխ, բաստուրմայից բացի

Երբ մեր ռեստորան գալիս են մարդիկ, որոնք հայկական խոհանոցին ծանոթ չեն, մենք ներկայացնում ենք մեր պատմությունը, պատմում ենք՝ որտեղից ենք, ինչու են ճաշերի անունները տակավին թուրքերեն, պատմում ենք, որ արգելված է եղել հայերեն խոսելը, հայերեն խոսողի լեզուն են կտրել, դրա համար ուտեստների անունները փոխված են, եւ դրա համար են թուրքերն ասում՝ դրանք իրենց ճաշերն են։

6

Ալին Կամակյանը | Լուսանկարը՝ Cook with Aline

Հայաստանից դուրս մարդիկ հայկական խոհանոցից ճանաչում էին սուջուխը, բաստուրման եւ լահմաջոն: «Մայրիկը» հիմնելուց հետո արաբական գրեթե բոլոր երկրներում սկսեցին բացվել հայկական ռեստորաններ, Լիբանանում արաբական ռեստորաններն իրենց ճաշացանկում հայկական ուտեստներ ավելացրին։ Այլ երկրներում էլ սփյուռքահայերից շատերը տեսան, որ «Մայրիկ»-ը հաջողված նախագիծ է, սկսեցին հայկական ռեստորաններ հիմնել. սա ինձ համար մեծ հաջողություն է։ 

Այսօր իմ նպատակն է ամբողջ աշխարհին ծանոթացնել հայկական խոհանոցին, բայց ես չեմ կարող ամեն երկրում ներկայանալ, որքան ինձ կրկնօրինակեն ու առաջ տանեն, այդքան ինձ օգնած կլինեն։ Կարեւորը լավ կրկնօրինակեն, դրա համար շատերին իմ խոհարարական գիրքն եմ ուղարկում, ասում եմ՝ ինչի կարիք ունես, կսովորեցնեմ, միայն թե հայկական խոհանոցի մակարդակը չիջեցնես։

Ավանդույթներն առօրյա դարձնելով

Մեր խոհանոցը նաեւ շատերին գրավում է որպես վեգան խոհանոց, ինչը նույն պահքի ուտեստներն են։ Այնքան հարուստ ենք այդ ուտեստներով, որ պահքի շրջանում 40 օր կարող ենք տարբեր հայկական ճաշեր եփել, եւ ոչ մեկը չի կրկնվի՝ անգամ օրը երկու-երեք անգամ պատրաստելով։ 

6

Ալին Կամակյանը | Լուսանկարը՝ Cook with Aline

Որքան հետ գնանք ու մեր առաջվա բաղադրատոմսերով եփենք, այդքան ավելի առաջ կգնանք։ Երբ դու քո «մշակույթը ապրես», ավանդույթները պահես, կկարողանաս այն պահպանել, հակառակ դեպքում դա պատմություն կդառնա, ու քեզնից հետո եկող սերունդներն արդեն չեն հիշի։ «Ավանդույթն ապրելու» համար պետք է ժամանակակից դարձնես այն, նորություն ավելացնես. եթե ես այսօր շոկոլադ եմ ավելացնում «Մայրիկ» ռեստորանում, դա ավանդույթ չէ, բայց ես այն ավելացնում եմ կոնյակով, ծիրանով, չամիչով... Սա չի նշանակում, որ «Մայրիկը» դարձավ ֆրանսիական ռեստորան, այլ նշանակում է՝ ես իմ հիմնականը չմոռացա ու վրան նորն ավելացրի։ Հիմա մեր ռեստորանում գաթա եմ առաջարկում՝ շոկոլադով, եւ առանց շոկոլադի, այսպես օր օրի ավանդույթն ապրելով՝ այն ավելի հեռու եմ տանում։ 

Ամալի Խաչատրյան