×
Սա ինքնության, միգրացիայի եւ մշակութային միաձուլման այն պատմություններից է, որոնք լավագույնս են բացահայտում մարդկային հիշողության եւ ճաշակի հզոր կապը։ Երբ ճապոնացիները վայելում են իրենց սիրելի քաղցր բուլկին՝ մելոնպանը, քչերն են պատկերացնում, որ դրա արմատները ձգվում են մինչեւ Կարին՝ հին հայկական քաղաքը, եւ մի հայ հացթուխի ձեռքերով են հասնում Տոկիոյի սրտին։ Մելոնպանի խրթխրթան կեղեւի հետեւում թաքնված է հին աշխարհի ցավալի բաժանումների, դիմացկունության եւ նոր հայրենիք գտած սփյուռքահայ ընտանիքի պատմությունը։
Լուսանկարը՝ Maison Marom
Maison Marom ընկերությունների խումբը մելոնպանը վերադարձրել է հայրենիք։ Այն հնարավոր է համտեսել Երեւանում՝ Rien-à-Porter սփեյսում (հասցեն՝ Պուշկին 35)՝ հաղորդակից դառնալով Ճապոնիայի հայկական հետքին։ Իսկ թե ինչով է այս բուլկին այդքան յուրահատուկ՝ կիմանաք հաջորդիվ։
Ճապոնական հացի նախապատմությունը
Ճապոնացիները երկար ժամանակ չգիտեին, թե ինչ է ցորենը։ Հացը նրանց սեղաններին է հայտնվել միայն 16-րդ դարում՝ պորտուգալացի միսիոներների շնորհիվ։ Սակայն Ճապոնիայի ինքնամեկուսացման դարաշրջանում ցորենի մշակույթը մոռացության է մատնվել՝ մինչ 19-րդ դարի կեսերը, երբ երկիրը բացվեց աշխարհին։ Այս բացման հետ միաժամանակ Ճապոնիայում սկսվեց նաեւ խոհարարական մեծ վերափոխություն։ Եվ հենց այդ շրջադարձային տարիներին էր, որ հայ հացթուխ Հովհաննես (Իվան) Գեւոնյան–Սագոյանը հայտնվեց Տոկիոյում՝ ընդմիշտ փոխելով ճապոնական հացի պատմությունը։
Կարինից մինչեւ Մոսկվա
Հովհաննես Գեւոնյանը ծնվել է 1888 թվականին Կարինում (Էրզրում)։ 20-րդ դարի սկզբին Օսմանյան կայսրությունում հայերի նկատմամբ իրականացվող հալածանքներն ու ցեղասպանությունը ստիպեցին նրան եւ իր ընտանիքին փախչել հայրենիքից։
Հովհաննես Գեւոնյանը
Ճակատագիրը նրան տարավ Մոսկվա, որտեղ նա իր հացթուխի վարպետությունը վերածեց արվեստի՝ դառնալով հրուշակագործ Ռոմանովների կայսերական ընտանիքում։ Այստեղ նա սովորեց ֆրանսիական եւ ավստրիական հրուշակեղենի նուրբ ոճերը՝ միավորելով դրանք հայկական խմորեղենի ավանդույթների հետ։ Այդտեղ էլ ձեւավորվեց նրա յուրահատուկ ոճը՝ ճշգրտություն, նրբություն եւ հացթուխի հանդեպ սեր։
Ռոմանովների ընտանիքը
Հարբին. ճակատագրի խաչմերուկ
Ռուսական հեղափոխությունից հետո Գեւոնյանը, ինչպես հազարավոր ներգաղթյալներ, ապաստան գտավ Հարբինում՝ Մանջուրիայի կոսմոպոլիտ քաղաքում, որտեղ խառնվում էին ռուսական, չինական եւ ճապոնական ազդեցությունները։ Այստեղ նա դարձավ «Նոր Հարբին» հյուրանոցի գլխավոր հացթուխը՝ հայտնի իր անզուգական հացի եւ քաղցրավենիքի շնորհիվ։
Հարբին քաղաքը
Հենց այստեղ էր, որ նրա համբավը հասավ Տոկիոյի արդյունաբերող բարոն Օկուրա Կիհաչիրոյին, որը ցանկացավ նրան տեսնել Ճապոնիայում՝ նոր հացի մշակույթ ձեւավորելու նպատակով։ Այդ հրավերն ապագա «Պարոն Իվանի» համար դարձավ ճակատագրական՝ նրա համար բացելով նոր աշխարհ։
բարոն Օկուրա Կիհաչիրոն
Տոկիոն եւ «Monsieur Ivan»-ը
Ճապոնիա հասնելուն պես Գեւոնյանը սկսեց աշխատել Տոկիոյի նշանավոր «Իմպերիալ» հյուրանոցում՝ ներկայացնելով եվրոպական թխման տեխնիկան։ Ճապոնացիների համար այս ամենն իսկական նորույթ էր․ փափուկ, բուրավետ, տարբեր համադրություններով հացեր ու բուլկիներ։
Իմպերիալ հյուրանոցը
Մի քանի տարի անց նա բացեց սեփական հացաբուլկեղենի խանութը՝ Monsieur Ivan անունով։ Այստեղ էլ ծնվեց այն, ինչ այսօր ամբողջ Ճապոնիան ճանաչում է որպես մելոնպան՝ խմորով փափուկ, իսկ վերեւից՝ խրթխրթան բիսքվիթով ծածկված քաղցր բուլկի։ Անունը գալիս է ֆրանսերեն pain melon արտահայտությունից, բայց իրականում սկզբնական տարբերակը սեխի համ չուներ։ Հետագայում տարբեր տեսակներ լցվեցին շոկոլադով, կրեմով կամ մրգային համերով։
Մելոնպանը արագորեն դարձավ ժողովրդական եւ սիրված՝ ոչ միայն իր համով, այլեւ իր յուրահատուկ բնույթով․ այն միավորեց արեւմտյան հրուշակեղենի տեխնիկան եւ ճապոնական նրբաճաշակությունը՝ ստեղծելով մշակութային նոր կամուրջ։
Լուսանկարը՝ Maison Marom
Ընտանիք եւ հավատք. հայկական ինքնությունը Ճապոնիայում
Հովհաննես Գեւոնյանը ամուսնացավ Ցուրուկո Միյակոզավայի հետ եւ ունեցավ երեք դուստր՝ Կիմիկո, Եվգենիա եւ Լիլի։ Չնայած ապրում էին Ճապոնիայում եւ խոսում ճապոներեն, ընտանիքը մնաց խորապես կապված իր հայկական արմատներին։
Նրանք հաճախում էին Տոկիոյի Սուրբ Նիկողայոս տաճար՝ պահպանելով իրենց հավատը եւ մշակութային հիշողությունը։ 1925 թվականին Էջմիածնի արքեպիսկոպոս Ռուբեն Մանասյանը մկրտեց նրանց երեխաներին եւ ամրապնդեց նրանց ամուսնությունը Հայ Առաքելական եկեղեցու կանոններով՝ վերապահելով նրանց ինքնությունը օտար հողում։
Ժառանգությունը եւ ազդեցությունը ճապոնական խոհանոցի վրա
Իվան Սագոյանը ձեւավորեց ճապոնացի հացթուխների մի ամբողջ սերունդ։ Նրա աշակերտներից ամենահայտնին Ֆուկուդա Մոտոյոշին էր, ով հետագայում ստեղծեց «հյուրանոցային հացը»՝ փափուկ, կաթնային հաց, որը մինչ օրս ամեն օր օգտագործվում է Ճապոնիայում։
Սագոյանը մահացավ 1952 թվականին եւ թաղվեց Յոկոհամայի օտարերկրացիների գերեզմանատանը։ Նրա տապանաքարի վրա գրված է. «Հայրենիքի կարօտով եւ Հայկական ոքիով»՝ մի արտահայտություն, որը հիանալի կերպով ամփոփում է նրա կյանքի էությունը։
Լուսանկարը՝ Maison Marom
Մելոնպանի խորհրդանշական իմաստը
Մելոնպանը միայն քաղցրավենիք չէ։ Այն պատմություն է՝ ներսից փափուկ, դրսից դիմացկուն։ Այն հիշեցնում է ներգաղթյալների ճակատագիրը՝ որոնց սրտում միշտ մնում է տաքությունը, նույնիսկ երբ նրանց կյանքը պատված է նոր իրականությունների կոշտ շերտով։
Մելոնպանը խորհրդանշում է ինքնության խառնուրդը, հարմարվելու ուժը եւ այն գաղափարը, որ սնունդը կարող է դառնալ հիշողության եւ սիրո լեզու՝ անցնելով սահմաններից այն կողմ։
Լուսանկարը՝ Maison Marom
Գիտական ճանաչում եւ հիշատակումներ
Սագոյանի պատմությունը հետաքրքրել է աշխարհի բազմաթիվ գիտնականների։
Տոկիոյի համալսարանի դոկտոր Հարուկո Վակաբայաշին ուսումնասիրել է հացի ինտեգրումը ճապոնական խոհանոցում՝ հատուկ ընդգծելով Սագոյանի դերը։
Հայ սփյուռքագետ Լեւոն Ա. Սարգսյանը նրա կյանքը դիտարկում է որպես ցեղասպանության երկար արձագանքի խորհրդանիշ։
Հարվարդի պրոֆեսոր Ջուլիա Սմիթը մելոնպանի պատմությունը ներառում է սննդի եւ գաղթի հիշողության հետազոտություններում։
2017 թվականին Յուկիո Վատաբեն հրատարակեց «Իվանի հացը. Մարդը, որը դարձավ ճապոնական հյուրանոցային հացի հիմքը» գիրքը, որտեղ մանրամասն ներկայացվում է Սագոյանի կյանքը եւ ժառանգությունը։
Maison Marom-ը լայֆսթայլ ոլորտում գործող ընկերությունների խումբ է, որի առաքելությունն է «Դարձնել բիզնեսը մշակութային ժառանգություն»։
Խմբի գործունեությունը ընդգրկում է երեք հիմնական ուղղություն՝ նորաձեւություն, գաստրոնոմիա, արվեստ եւ մշակույթ, ինչպես նաեւ լայֆսթայլ էկոհամակարգի զարգացում։
Հայաստանում հիմնված, սակայն միջազգային ուղղվածությամբ գործող Maison Marom-ի տեսլականն է զարգացնել ստեղծարար արդյունաբերությունները, խթանել կայուն ձեռնարկատիրությունը եւ ձեւավորել բաց մշակութային էկոհամակարգ։
Կարծիքներ
Հարգելի այցելուներ, այստեղ դուք կարող եք տեղադրել ձեր կարծիքը տվյալ նյութի վերաբերյալ` օգտագործելուվ Facebook-ի ձեր account-ը: Խնդրում ենք լինել կոռեկտ եւ հետեւել մեր պարզ կանոներին. արգելվում է տեղադրել թեմային չվերաբերող մեկնաբանություններ, գովազդային նյութեր, վիրավորանքներ եւ հայհոյանքներ: Խմբագրությունն իրավունք է վերապահում ջնջել մեկնաբանությունները` նշված կանոնները խախտելու դեպքում: