×
Tipico pane Armeno կարճ գրառումն իտալացիներին հուշում է, որ իրենք գտել են իսկական հայկական հաց, դե իսկ Իտալիայում ապրող հայերին հուշում պետք չէ, նրանց համար լավաշը ճանաչելի է առաջին հայացքից: Հայկական հացը նորաձեւության մայրաքաղաք Միլանում թխում է Կարեն Ավետիսյանն ու ուղարկում իտալական մյուս քաղաքներ:
GastroVino-ի հետ զրույցում Կարենը պատմել է Միլանում լավաշ արտադրելու, հացի բազմազան տեսականի ունեցող իտալացիներին հետ «կռիվ» տալու եւ լավաշի միջոցով Իտալիայի հայերին բացահայտելու մասին:
«Հաց թխել չգիտեի»
Կարեն Ավետիսյանը Երեւանից Միլան է տեղափոխվել 25 տարի առաջ, իսկ Միլանում լավաշ սկսել է արտադրել 4 տարի առաջ:
«Հաց թխելու, խմոր պատրաստելու հետ ընդհանրապես առնչություն չեմ ունեցել։ Իտալիայում տարբեր աշխատանքներ եմ արել, մոտ 15 տարի զբաղվել եմ կաhույքի վերանորոգման գործով: Մի օր որոշեցի, որ պետք է նոր բան սկսեմ, որն ինձ համար ե՛ւ բիզնես կլինի, ե՛ւ ավելի սիրելի գործ: Երկու տարբերակ էի մտածում, կա՛մ հայկական խորովածանոց բացել, կա՛մ լավաշի արտադրություն: Բայց, քանի որ այստեղ խորովածանոցներ շատ կային, մտածեցի, որ հայկական լավաշը ավելի լավ կլինի թե որպես բիզնես զարգանալու, թե Հայաստանն ու հայկականը ճանաչելի դարձնելու տեսանկյունից: Ցավոք, այդպես չստացվեց»,- պատմում է նա:
Կարեն Ավետիսյանը | Լուսանկարը՝ Կարեն Ավետիսյանի
Կարենի խոսքով՝ ի տարբերություն եվրոպական մյուս երկրների, որտեղ լավաշն ավելի տարածված է, մարդիկ տեղյակ են դրա մասին, Իտալիայում այդպես չէր. «Լավաշը՝ որպես հայկական հացի տեսակ, այստեղ մարդկանց ծանոթ չէր: Իհարկե, Իտալիայում ապրող հայեր կան, որոնք տնային պայմաններում թխում էին, բայց մեծ ծավալներով եւ վաճառքի համար չկար, որ իտալացիները եւս գնեին, ճանաչեին: Դա էլ ինձ ստիպեց հավատալ, որ լավաշի արտադրությունն այստեղ կաշխատի, բայց դժվարությունների հանդիպեցի՝ ուտեստների, հատկապես հացի տեսականիով հարուստ Իտալիայում»:
«Lavash Kareni. Tipico pane Armeno» փաթեթավորմամբ լավաշները սպառողին են ներկայացել 2021 թվականից, բայց մինչ այդ Կարեն Ավետիսյանը լավաշի համար ճիշտ խմոր ստանալ է սովորել:
Լուսանկարը՝ Կարեն Ավետիսյանի
«Զանգում էի Հայաստան՝ հորաքրոջս, մորաքրոջս, ծանոթներիս, ովքեր լավաշ են թխել եւ գիտեն դրա նրբությունները: Նրանցից ամեն մեկը խմորը ստանալու իր տարբերակը, լավաշ թխելու իր ձեւն ուներ: Բոլորի հետ խոսալուց ինչ-ինչ բաներ քաղեցի ու հետո ինքնուրույն սկսեցի փորձել, մինչեւ ստացա այն, ինչ ինձ պետք էր, ինչն ինձ սկսեց դուր գալ։ Շուրջ երեք ամիս տեւեց, մինչեւ ստացա իմ ուզած լավաշը»,- ասում է Կարենը:
«Իմ «կռիվն» իտալացիների հետ»
«Իմ ուզած լավաշը ստանալու դժվարություններին հաջորդեցին վաճառքի կազմակերպման դժվարությունները: Իտալացիները չէին ճանաչում լավաշը, երբ նրանց խանութներում կամ ռեստորաններում ներկայացնում էի լավաշը, ասում էին՝ պիադինա է, ու այստեղ սկսում էր իմ «կռիվը» նրանց հետ (ծիծաղում է-խմբ.): Ամեն անգամ ասում էի՝ «պիադինա չէ, լավաշ է, այս հացն իր անունն ունի՝ լավաշ»:
Բացատրում էի, որ սրա բաղադրությունը լրիվ այլ է, համն ուրիշ եւ պիադինայից ավելի բարակ է: Իտալացիների պիադինան, որը լոշիկի տեսք ունի, կլոր է: Դրա հաստությունը մոտավորապես 7-8 մմ է, իսկ լավաշը շատ բարակ է, մոտ՝ 1-2 մմ: Պիադինայի բաղադրության մեջ բացի ցորենի ալյուրից՝ նաեւ կաթ կա, զեյթունի ձեթ, իսկ մեր լավաշի բաղադրության մեջ, որը նշված է նաեւ փաթեթավորման վրա՝ երկու տեսակի ալյուր է, աղ, ջուր եւ բնական թթխմոր, որը շատ քիչ քանակություն է կազմում: Լավաշը սառնարանային պայմաններում ավելի երկար է ապրում, եթե ջերմաստիճանային տատանումների չի ենթարկվում: Օրինակ՝ հիմա ռեստորաններ ունեմ, որոնք շաբաթական 30-40 կգ լավաշի պատվեր են տալիս, ուղարկում եմ, առանց խնդրի օգտագործում են մեկ ամսվա մեջ»,- պատմում է Կարենը:
Կարեն Ավետիսյանը | Լուսանկարը՝ Կարեն Ավետիսյանի
«Իմ լավաշի առաջին հաճախորդը ընկերս է եղել, որը խանութ ունի Պարմա քաղաքում: Հետո ինձնից լավաշ սկսեցին գնել Միլանում խանութներ ունեցող ծանոթներս: Լավաշի վաճառքը սկսվեց երեք-չորս խանութից, իսկ հետագայում տարածվեց ավելի մեծ սուպերմարկետների ցանցով, հասավ Իտալիայի հյուսիսից մինչեւ հարավ: Ինձնից լավաշ սկսեցին գնել նաեւ հայկական ռեստորանները, որոնցից երկուսին մշտապես ես եմ լավաշ մատակարարում: Լավաշ են գնում նաեւ տեղի լիբանանյան եւ պարսկական ռեստորանները: Դեպքեր են եղել, երբ գնացել եմ իտալացիների ռեստորաններ կամ խանութներ, առաջարկել լավաշ, բայց կտրուկ ոչ են ասել, իրենց չի հետաքրքրել, թե սա ինչ հաց է: Բայց այսօր արդեն ունեմ իտալական ռեստորանները, որոնք լավաշ են գնում ինձնից»,- ասում է նա:
Լուսանկարը՝ Կարեն Ավետիսյանի
Կարենը նշում է, որ խոչընդոտների մինչեւ հիմա էլ հանդիպում է, բայց սիրով է անում իր գործը. «Մենակ չեմ աշխատում: Ինձ հետ եւս մի քանի հոգի կան, բայց խմորը միշտ ես եմ պատրաստում»:
«Լավաշի միջոցով բացահայտեցի հայերի»
Կարենն ասում է, որ լավաշի միջոցով Իտալիայում ապրող շատ հայերի է ճանաչել. «Մինչեւ լավաշի արտադրությունը սկսելը գիտեի, թե Իտալիայում ապրող հայերը քիչ են, բայց լավաշը վաճառքի դուրս գալուց հետո պարզեցի, որ Իտալիայում, երեւի, այդպիսի մի քաղաք կամ շրջան չկա, որ հայ չլինի: Ինձ Սիցիլիայից, Կատանիայից, Բարիից հայեր են զանգել եւ լավաշ պատվիրել: Հայտնաբերեցի նաեւ, որ շատ հայ աղջիկներ ամուսնացած են իտալացիների հետ (ծիծաղում է-խմբ.)»:
Սեղանին հաց դնելն օրենք է
Հայերը եւ իտալացիները գաստրոնոմիկ սովորույթների նմանություններ ունեն: Կարենն ասում է՝ ինչպես հայերի, այնպես էլ իտալացիների համար սեղանին հաց դնելն «օրենք» է. «Նրանք պարտադիր հաց են դնում սեղանին՝ անգամ պաստայի հետ, չնայած, որ պաստայի հետ հաց չեն ուտում: Հայերն իտալացիների պես կամ իտալացիները հայերի պես սիրում են ուտել: Իտալացիների մոտ ավանդույթ է՝ ուրբաթ օրը մեծ մասը գնում են ռեստորաններում սնվելու եւ պարտադիր չէ, որ այդ ռեստորանը լինի իտալական: Այստեղ հայկական ռեստորաններ կան, որոնց այցելուների մեծ մասն իտալացիներ են: Սա ցույց է տալիս, որ նրանք նորություն, «կուրիոզիտա» շատ են սիրում։ Երբ մի բան նոր է, անպայման փորձում են: Իտալացի ընկերներ ունեմ, որոնք որպես նորություն փորձել են լավաշը եւ արդեն երկու-երեք տարի է գնում են»:
Արփի Ջիլավյան
Կարծիքներ
Հարգելի այցելուներ, այստեղ դուք կարող եք տեղադրել ձեր կարծիքը տվյալ նյութի վերաբերյալ` օգտագործելուվ Facebook-ի ձեր account-ը: Խնդրում ենք լինել կոռեկտ եւ հետեւել մեր պարզ կանոներին. արգելվում է տեղադրել թեմային չվերաբերող մեկնաբանություններ, գովազդային նյութեր, վիրավորանքներ եւ հայհոյանքներ: Խմբագրությունն իրավունք է վերապահում ջնջել մեկնաբանությունները` նշված կանոնները խախտելու դեպքում: